Belirli uzunluk ve incelikte eğilip- bükülebilen tekstilin en küçük hammaddesine “lif'' denir. Tekstil endüstrisinde kullanılan liflerin en az 5mm. uzunluğunda olması gerekir. Lifler, doğal ve kimyasal lifler olmak üzere iki guruba ayrılır. Liflerle ilgili ayrıntılı ve kategorik bilgi için iplik çeşitleri hakkındaki içeriğimizi inceleyebilirsiniz. Bu yazımızda doğal lifler ve organik iplik üretiminin tekstil sektöründeki yerinden bahsedeceğiz.

Doğal lifler bitkisel, hayvansal ve madensel olmak üzere 3 gruba ayrılır,  toplam lif üretiminin %65’ini oluşturur.  Bitkisel lifler;

• Tohum lifleri (pamuk),
• Gövde lifleri (Keten, kenevir, jüt, rami)
• Sak lifler (Yaprak, meyve lifleri)

Olarak 3 gruba ayrılır, sağlık ve bakım şartlarının kolay olması nedeniyle kullanım alanları en geniş doğal liflerdir.

Öyleki, bitkisel liflerin içinde yer alan tohum liflerinden pamuk ise lif üretiminin yarısını karşılayan en önemli lif kaynağıdır.  Pamuk, sıcak iklimde ve fazla yağışlı olmayan yerlerde yetişir. Pamuk çiçekleri olgunlaşma zamanında patlar ve ceviz büyüklüğünde kozalar haline gelirler. Kozaların her bir odacığı kahve tanesi büyüklüğünde tohum taneciği içerir. Her bir taneciğin yüzeyi çok ince tohum lifleri ile donatılmıştır. Tohum ile pamuk lifi çırçır makinelerinde yapılan çırçırlama işlemi sırasında birbirinden ayrılır. Bu lifler sıkıştırılarak balyalar halinde eğirme tesislerine götürülür. Pamuğun 26mm ile 38mm ve daha fazla olabilir, kendi ağırlığının %85’i kadar nem çekebilir. Uzun lifler kopmaya karşı oldukça mukavemetlidir. Sürtünme ve aşınmaya dayanıklıdır.

Pamuk Lifinden; Amerikan bezi, Patiska, Pamuk jorjet, Basma, Etamin, Opal, Pike, Gazlı bez, Divitin, Tülbent, Pazen, Mermerşahi, Poplin, Müslin gibi kumaşlar elde edilir. Ayakkabı yapımında tela, saya ve astarlarda kullanılabilir.

Bitkilerin saplarından elde edilen selülozik liflere gövde lifleri denir. En önemli gövde lifleri keten, kenevir, jüt ve ramidir. Gövde liflerinin belirgin özelliği dayanıklılık düşük esneklik ve farklı uzunluklarda olmasıdır.

Keten: Keten bitkileri uzun saplı, dalları az ve lifleri çok olan türdendir. Lifler gövdenin kabuk bölümünde birbirine yapışık olarak bulunur. Olgunlaşma devresinden sonra makineler aracılığı ile köküyle birlikte topraktan çıkartılır ve tohumlarından ayrıştırılır. Odunsu kısımların kırma işlemiyle ezilmesinden sonra, kırılmış odun parçaları mengenelerden geçirilerek çırpılır. Uzun ve kısa lifler ayrılır. İğne uçlu özel taraklarla tarandıktan sonra eğirme işlemi uygulanır. Lif demetlerinin uzunluğu 30-90 cm. iken tek lif uzunluğu 2-4 cm. arasındadır. Düz ve kıvrımsız olmasından ötürü parlaktır, kendi ağırlığının %23ü kadar nem çekebilir, çabuk buruşur, sürtünmeye karşı sağlamlığı pamuğa göre azdır anca kopmaya karşı dayanıklılığı çok yüksektir. Az aşınır ve serin tutar, çuval bezi, düz ve desenli keten kumaşlarında kullanılır.

Keten lifi; yazlık tropik giysiler, yatak ve masa takımları, perdeler, sanatsal dokumalar, cilt bezleri, resim tuvalleri, keten ayakkabılar ve tela olarak kullanılır.

Kenevir: Kendir adı da verilen bir tekstil bitkisidir. Ketende olduğu gibi lif hücreleri, kabuk kısmında demetler halindedir. Lif üretimi ketende olduğu gibi çürütme, dövme ve taraklama işlemleri ile gerçekleştirilir. Lif uzunluğu 40-45mm’ dir. Kenevir devlet kontrolünde üretilir; çünkü dişi kenevirde esrar adı verilen uyuşturucu bir madde salgısı vardır. Genellikle halat, urgan, yelken, çadır bezi, çuval yapımında ve halının çözgü ipliğinde kullanılır.

Jüt: Jütün gövdesinde lif hücreleri demetler halinde bulunur. Jüt lifinin üretimi, çürütme yöntemi ile yapılır. Çürütme sonunda lif demetleri gövdeden elle soyularak ayrılır. Elde edilen liflerin boyu 18-25 cm’dir. Esnekliği azdır. Dayanıklılığı keten ve kenevirden daha düşüktür.

Jüt lifinin büyük bir kısmı çuval, ip, sicim ve örtü kumaşları, yapımında kullanılır.

Rami: Lif hücreleri, bitkinin gövdesinde, kabuk kısmının hemen altında yer alır. Bitki henüz yaşken kabuk

kısımları bir bıçak yardımıyla sıyrılarak elle veya makinelerle temizlenir. Üzerindeki zamksı maddenin uzaklaştırılması için çürütme işlemi uygulanır. Lifler yumuşayarak daha iyi eğrilebilir hale gelir.

Çeşitli yerel giyim eşyaları, döşemelik kumaşlar, ip ve halat yapımında kullanılır

İplik üretiminde lif karışımları uygulanarak, sürtünme sağlamlığı ve dayanıklılık artırılırılarak kalite artırılır. Isı yalıtımı, nem çekme özelliği, cilde uygunluk gibi giyinme özellikleri yükseltilir, yıkama ve kurutma özellikleri artırılarak bakımı kolay hale getirilir. Tekstil üretiminde, liflerin karışımı iki aşamada gerçekleşir: İplik üretimi sırasında çeşitli kesik (kısa) lifler karıştırılır. Karışan lifler eğrilmiş lif iplikleri haline getirilir. Tekstil yüzeylerin üretiminde farklı liflerden elde edilmiş iplikler kullanılabilir. Bunun için doğal lifler, doğal liflerle; kimyasal lifler, kimyasal liflerle karıştırılabilir. Doğal lifler ile kimyasal lifler arasında yapılan karışımlar da olumlu sonuçlar verir.

Sentetik kimyasal liflerin sağlamlık ve iyi elastikiyet özelliği ile doğal liflerin sağlıklı giyim özelliği birleştiğinde kaliteli ürün elde edilir. Selülozik kimyasal liflerin yumuşaklık, yüksek nem çekme özelliklerinden dolayı yaygın biçimde kullanılması sağlanır. Lifin incelik ve uzunluğu ayarlanarak çok ince iplikler üretilir.